Nuwe blog-adres

Neem asseblief kennis dat u my blog voortaan hier sal kan lees.

Ek verwelkom die gedenkmuur by die Voortrekkermonument

'n Aantal jare was daar groot omstedenheid toe die ANC sy sogenaamde "Vryheidspark" in Pretoria opgerig het. Die Vryheidspark se muur van herinnering het die ANC se "helde" van sy sogenaamde vryheidsstryd gedenk.

Hierdie sogenaamde helde was uiteraard niks van die aard nie. In werklikheid was hulle 'n besmetting van boewe, terreursaaiers en kriminele skuim; moordenaars van onskuldige mense wat nie eens een vierkante sentimeter grondgebied militêr kon bevry nie . Op die ANC se muur van herinnering is daar ook die name van Kubaanse aggressors, wat hul bewind se Marxistiese ideologie op Afrika wou kom afdwing het. Daar was kennelik diegene wat ontsteld was omdat gestorwe blanke soldate en dienspligtiges se name nie ook op die ANC se skandmuur sou verskyn nie.

Ek was nie een van hulle nie.

Ek het inteendeel die besluit van die ANC heelhartig gesteun. Dit sou vir my as voormalige dienspligtige 'n uiterste klap in die gesig gewees het om op enige manier geassosieer te word met die ANC se sogenaamde helde. Dit sou 'n onreg teenoor my gevalle mede-soldate gewees het om 'n muur te moes deel met die ANC se sogenaamde helde.

Ek verwelkom daarom met groot blydskap die besluit om 'n muur van herinnering by die Voortrekkermonument op te rig. Anders as Beeld, wat steeds die uitgediende evangelie van 'n sogenaamde reënboognasie probeer predik. Beeld is opgeklits omdat daar nou twee mure is, maar dit spreek slegs van hoe uit voeling Naspers met die werklikheid is.

Die twee mure se simboliek strek uiteraard veel verder as blote aparte monumente aan enersyds soldate en andersyds die plaag wat eersgenoemde moes beheer. Dit spreek ook luidkeels van die volslae mislukking van die reënboognasie, 'n links-liberale versugting na iets wat fundamenteel onwerkbaar en gedoem was. Die simboliek van die Voortrekkermonument is insgelyks diepgaande.

Ek meen dat die ANC, interessant genoeg, geen beswaar sou hê teen die aparte gedenkmure nie. Dit is 'n voldonge feit dat die ANC steeds Thabo Mbeki se twee-nasies siening aankleef. Tweedeklasburgerskap vir blankes, en die gevolglike skeiding van Suid-Afrika in ten minste twee volke, swart aan die een kant en Afrikaners en ander blankes aan die ander kant, is inderdaad ANC-beleid. Praktyke soos regstellende aksie, die veldtog teen Afrikaanse skole en kultuur en die uitwissing van blankes se geskiedenis is 'n blote vergestalting van hierdie ideologie.

Die aparte gedenkmuur by die Voortrekkermonument is derhalwe 'n baie welkome verwikkeling, 'n terugkeer na realisme oor die wenslikheid van skeiding tussen volke. Mag dit die voorspel wees tot selfs 'n groter skeiding tussen die volke wat die geografiese streek Suid-Afrika bewoon.

Steve en die jeukkoekies

Steve het dus nóg 'n skelmpie, aldus Rapport. Groot verrassing. Steve word allerweë voorgehou as die alleenskurk in die verhaal, die sanger wie se penis hom pla, iets wat ek kennelik nogal vreemd vind.

Want sien, Steve se huwelik met Natasha was alombekend. Die "onskuldige slagoffers" van Steve se owerspelige gewoontes en gedrag kan kwalik kenne wil gee dat hulle nie geweet het van hetsy Steve se verhoudingsstatus nie, hetsy Steve se reputasie nie.

Laas toe ek gekyk het, was seks iets wat twee mense ingesluit het. 'n Gewer en 'n ontvanger, as't ware. Steve se skelmpies in Kaapstad, Bethal en Gott-weet-waar-nog, kan kwalik te kenne wil gee dat hulle nie van Steve se reputasie of sy verhoudingsstatus bewus was nie. Hulle was kortom nie blosende maagde wat deur die bose mnr Hofmeyr verlei is nie. Hulle was gewillige deelnemers wat hulle beentjies soos grondboontjiebotter gesprei het.

Daar is 'n legio ander mense wat hulself ook skuldig maak dieselfde soort gedrag; aan owerspel en 'n verneukery. Die verskil tussen hulle en Steve is bloot dat laasgenoemde bekend of berug is. Die kantoor-gigolo en die kantoorslet wat by jou kantoor werk, is toevallig nie bekendes nie. Sonde is egter sonde, of jy nou bekend is of nie.

Dat Steve se penis jeuk, is geen geheim nie. Dat die groupies wat daarvoor val, se koekies jeuk vir bekende mans, hoort insgelyks nie 'n geheim te wees nie. Dis egter geensins meer nuuswaardig nie. Dis vinnig besig om banaal en vervelig te raak. Rapport is vinnig besig om in 'n poniekoerant te ontaard, want ek is bereid om te wed dat daar vir die volgende 52 weke genoeg jeukkoekies is, 'n spreekwoordelike pomp op elke dorp, wat almal gewilliglik deur Steve gediens is. Waarom ek daaroor wil lees as die hoofberig, terwyl Suid-Afrika se townships brand, weet slegs me Albrecht.

Geweldige ironie

Ten minste 9 mense is dood en verskeie beseer in 'n bomaanval in Jakarta. Die Indonesiese president Yudoyonho beskryf die aanvallers as "verspreiders van die dood." 

Die ironie is gesetel in die feit dat die aanval plaasgevind het die dag voor die internasionale viering van nog 'n verspreider van die dood se verjaardag.

Die bomaanvallers het hul met hul daad 'n baie gepaste verjaardaggeskenk gelewer, al was dit nie so beplan nie.

Tog is dit snaaks hoe die aanvallers in Jakarta allerweë vir misdadigers aangesien word, maar andersyds word die persoon wat die aanval hieronder goedgekeur het, vir 'n sogenaamde held aangesien. Hy was inderdaad 'n stigterslid van die organisasie verantwoordelik vir die pragtige en opbeurende tonele hieronder. Ek skree sommer spontaan "viva!"

Ek was daardie middag in die tekenlokaal van die Universiteit van Pretoria se ingenieursfakulteit en het die bom gehoor afgaan, al is die universiteit 'n goeie paar kilometer van die middestad af.

Ek sal inderdaad op die 18de Julie dink aan die verspreider van die dood verantwoordelik vir die tonele hieronder, maar ek twyfel of die gedagtes enigsins van 'n positiewe aard sal wees. Ek sal stellig nie meegevoer word deur die kultus van die verering van die anti-held nie.

Hoe nou, Sadou?

Die Natalse tak van die Suid-Afrikaanse Demokratiese Onderwysers-Unie, Sadou, kla oor hoe eksamenantwoordstelle nagesien word. (Is dit nie terloops interessant hoe menige lande en organisasies met "Demokraties" in hulle name juis niks van die aard is nie? Sadou is 'n gawe versameling Staliniste, en so ook was die Duitse Demokratiese Republiek allermins demokraties.) Volgens Sadou word nie-moedertaalsprekers van Engels glo benadeel deur die wyse waarop antwoordstelle nagesien word. Sadou se lede is uiteraard die einste onderwysers wat skoolhou vir juis diegene– swart leerlinge en hulle ouers – wat ten alle koste aandring daarop om in Engels onderrig te word. Die Hoërskool Ermelo verkeer byvoorbeeld nie onder druk om klasse in plaaslike tale – Zoeloe of Tswana – aan te bied nie. Nee, dit móét Engels wees. Die resultaat is voorspelbaar. Die Zoeloesprekende skoolkind sit op die skoolbank en word uit 'n Engelse handboek onderrig in wiskunde of biologie. Die onderrig word verskaf deur 'n onderwyser wat Engels probeer praat, maar eintlik self 'n Zoeloe is en wie se taalvaardigheid in Engels swak is. Nóg die skoolkind, nóg die onderwyser verstaan hetsy Engels op 'n aanvaarbare vlak, hetsy begryp hulle alles wat in die handboeke in Engels gekryf is. Die kinders gaan skryf dan hul eksamens, ook in Engels, en druip soos vlieë. Sadou se lede is nie net die kluts met Engels kwyt nie, maar gaan soek ook die blaam vir swak prestasies op die verkeerde plek. Die leerlinge se swak prestasie word summier toegeskryf aan die nasieners, wat glo eers die Engels wat die leerling probeer besig beoordeel, en dan eers na die vakkundige inhoud van die antwoordstel kyk. Die driedubbele mededingende nadeel –'n onderwyser wat nie eintlik Engels kan praat nie, 'n leerling wat nie die Engels in die handboek ordentlik kan lees nie en dan in Engels eksamen moet skryf, word egter totaal en al deur Sadou geïgnoreer. 'n Voor-die-hand-liggende oplossing vir swak prestasie sou logieserwys insluit om a) handboeke in die moedertaal van die leerlinge op te stel, b) vir die leerlinge om onderrig in hulle moedertaal te ontvang, en c) om die eksamen ook in hulle moedertaal te skryf. Daar is sowat vier keer meer Zoeloes as Afrikaners en dus regverdig hul getalle al die bostaande stappe. Luister is egter min. Dit móét teen wil en dank Engels wees, al lei die gebruik van Engels regstreeks daartoe dat 'n groot aantal leerlinge druip. In die Marxistiese onderwysvakbondlid, asook die leerlinge en hul ouers, se koppe is dit egter beter om in te Engels druip as om in Zoeloe deur te kom.

Viva RICA!

Almal van ons vang dom dinge aan - ek selfs meer as die volgende ou. ‘n Paar jaar gelede is ek lelik met ‘n slenter gevang. Ek het ‘n skootrekenaar in die Junk Mail geadverteer. ‘n Persoon het my toe gekontak en gereel dat ons mekaar by ‘n winkelsentrum sou ontmoet om die rekenaar te oorhandig. Hy het, voor ons mekaar ontmoet het, ‘n bewys van deposito in my rekening aan my gestuur en soos ‘n idioot het ek gedog dis legitiem. Ok maar lekker stoepit.

Nodeloos om te sê was dit ‘n gesteelde tjek wat in my rekening betaal is en is ek my rekenaar kwyt. Ek het wel sy kar se registrasienommer vir die onbelangstellende polisieman gegee, maar dit was skrale troos. Die getransformeerde polisiemag is groter skelms as die kriminele sonder uniforms deesdae en niks het daarvan gekom nie. Ek twyfel of die polisieman aan wie ek dit gegee het, self kon lees of skryf.

Die dief het ‘n pay-as-you-go selfoonnommer gebruik om my te bel om die afspraak te maak. Dit ly geen twyfel nie dat sulke voorafbetaalde selfoonnommers ‘n geweldige groot rol speel in misdaad soos dié wat my getref het. Ek is daarom ‘n groot voorstander van die RICA wetgewing, dié wat mense gaan verplig om ‘n woonadres en ID-nommer te verskaf wanneer hulle ‘n voorafbetaalde selfoonkaart wil koop.

Heel voorspelbaar is die selfoonmaatskappye nie juis entoesiasties hieroor nie. Dit sal nie net moeitevol vir hulle wees nie, maar ook verhoed dat hulle voorafbetaalde lugtyd aan die kriminele kan verkoop. Daar is byvoorbeeld ‘n hele artikel op Moneyweb wat hoog en laag kla oor hoe onafdwingbaar die RICA-wetgewing glo sou wees.

Van die besware in bostaande artikel: baie mense het glo nie vaste woonadresse nie. Wie hou rekord van die ID-nommers? Ensovoorts, ensovoorts - lang en treurige stories.

My hart bloei vir die “arme” selfoonmaatskappye, hulle met die miljarde rande se winste wat hulle elke jaar maak. Hou op om die rugby te borg en belê in ordentlike stelsels om hierdie soort misbruike te monitor. Betaal ‘n paar miljoen en kry vir julle ‘n klomp skandeerders, faksmasjiene en ‘n “Document Management System.” Daar is baie van hulle daar buite beskikbaar. Kry ‘n paar werkloses van die straat af sodat hulle help om hierdie dokumentasie te verifieer.

My hart bloei ook vir die onwettige immigrante wat nie ‘n ID-boek of ‘n vaste woonadres het nie. Gaan terug na jou eie land en kry vir jou ‘n selfoon daar. Ek plak nie in Amerika nie en dring ook nie aan op ‘n Sprint of Verizon-rekening daar nie. Wat maak julle so spesiaal?

Vir diegene wat in ‘n plakkerskamp bly: gaan soek vir jou ‘n kommisaris van ede, en stuur ‘n gesertifiseerde brief van iemand wat jou ken soos jou pastoor asook ‘n afskrif van jou ID-boekie, daardie een waarmee jy vir jou child grants aansoek doen, na Vodacom, Cell C of MTN.

(Ek het wel ‘n klein vragie, onnosel soos ek is: as jy in 'n plakkershut woon, waar prop jy dan jou selfoon se laaier in? O, by die werk! Ek sien – kry dus jou werkgewer om te sertifiseer dat jy wel daar werk en dat hy jou ken. As jy nie 'n werk of 'n huis het nie, hoe op dees aarde het jy dan 'n selfoon in die hande gekry, en hoe gaan jy jou lugtyd kan koop?)

Alvorens Cell C, MTN of Vodacom nie die dokumentasie hierbo in hul besit het nie, werk jou voorafbetaalde kaart nie. Dis niks buitengewoon nie – ek moes destyds self ‘n paar dae wag dat hulle my selfoonkontrak goedkeur.

Dit help nie ons sit en kla oor misdaad maar diegene wat die mag het om iets daaraan te doen – die selfoonmaatskappye onder andere – weier om hulle kant te bring vir redes van eie gewin nie.

Wat sou die uitslag van 'n tweede referendum wees?

Baie mense het in 1994 gehoop dat Suid-Afrika 'n spesiale geval, 'n uitsondering in Afrika, sou wees.

Ons almal weet hoe gaan dit in die res van Afrika. Zimbabwe, 'n tipiese piesangrepubliek met skrikwekkende agteruitgang, is slegs 500 km van Pretoria af. Daar is kwalik enige voorbeelde van 'n suksesvolle Afrikaland, een wat vooruitstrewend, vreedsaam en demokraties is, buiten Botswana. Botswana het egter slegs 'n miljoen of so inwoners en word bykans deur De Beers regeer. Baie mense het teen alle logika in, teen die waarskuwings van die sogenaamde regses in, gehoop dat dit nie die geval is nie, dat Suid-Afrika met 'n bietjie geluk die lot van ander Afrikalande sou vryspring.

Vandag word dit egter toenemend duidelik dat Suid-Afrika geen uitsondering was nie. Al rede hoekom Suid-Afrika nog nie Zimbabwe is nie, is agv die ware nalatenskap van apartheid: die heel beste infrastruktuur in Afrika. Suid-Afrika se ekonomie is ook ordes groter as Zimbabwe s'n. Dit gaan dus langer vat vir die grypende trogvarke om die ekonomie te plunder en om die infrastruktuur te vernietig. Plunder, gaan dit egter geplunder word. Dis reeds in proses. Die trogvarke van die ANC regime se ongebreidelde gierigheid ken geen einde nie.

Rapport, 'n koerant wat voorheen voor in die koor was met sy lofsangery aan die Nuwe! Verbeterde! Suid-Afrika, se voorbladberig gaan juis oor die endemiese korrupsie van die ANC-regime. Uit Rapport se hoofartikel: "Die geplunder, vermorsing, diefstal en wanadministrasie met staatsgeld deur korrupte staatsamptenare én politici waaroor Rapport vandag breedvoerig berig, laat die toornigheid en woede teen die kraag uitklim."

Kortom: Suid-Afrika is vinnig op pad na die uiteinde van 'n tipiese Afrikaland: 'n gefaalde staat. Selfs al het ons die beste infrastruktuur gehad, is ons ekonomie tog van 'n beperkte grootte, en is daar net soveel wat geplunder en vernietig kan word voordat die ganse kaartehuis ineentuimel.

In 1992 was daar 'n referendum wat die vraag gestel het of blankes hul toestemming gegee het dat die destydse regering met die ANC kon onderhandel. Goedkeuring om te onderhandel is uiteraard nie dieselfde as tevredenheid met die uitkoms van die onderhandelings nie. Daar sou 'n opvolgreferendum gewees het om die uitslag van die onderhandelings goed te keur.

Die tweede referendum het nooit plaasgevind nie. Ook maar net sowel vir die NP en ANC; teen 1994 was dit reeds duidelik dat ons uitgelewer sou word aan 'n groep korrupte terreursaaiers. Logieserwys volg dit dat blankes nooit die geleentheid gehad het om die resultaat van Kodesa goed te keur nie. Dit beteken selfs dat die huidige bestel onwettig is – g'n blanke het toegestem daartoe nie. Ek is een persoon wat nie die gesag van die ANC regime erken om oor my te regeer nie, alhoewel ek die landswette gehoorsaam.

Nou wonder ek by myself: as ons vandag wel 'n tweede referendum onder blankes sou hê, wat vra of ons bereid is om verder passasiers op die Titanic te wees, om verder deel te neem aan die falende Afrikastaat, wat sou die uitkoms wees? Sou ons instem tot regstellende aksie, amptelik-goedgekeurde korrupsie bekend as SEB, naamveranderings, wetteloosheid en korrupsie?

Ek wonder hoeveel blankes is vandag werklik gelukkig en tevrede met die vooruitsig op voortgesette burgerskap van Zimbabwe nommer 2? As daar reeds meer as 'n miljoen geëmigreer het, kan daar nie baie wees nie. Moet egter nie my woord daarvoor aanvaar nie. Gaan lees byvoorbeeld bloot die lesers se reaksies op die Rapport se berigte, of Engelse blanke lesers se reaksies op Moneyweb se politieke berigte, om te sien hoe wydverspreid en diepgaande blanke ontevredenheid met die status quo is.

Soustreinryery geensins uniek aan Afrika nie

Jacob Zuma het, voordat hy 'n amptelike pos beklee het, 'n konvooi beman deur bosbobbejane in blou uniforms gehad wat die belastingbetaler miljoene rande gekos het. Dit was uiteraard 'n sprekende voorbeeld van die grootskeepse korrupsie en magsmisbruik waaraan bykans alle Afrika-politici hulle skuldig maak.

Ek moet egter bieg dat korrupsie, die misbruik van mag en blatante soustreinryery geensins uniek aan Afrika is nie.  

Die persoon hieronder regeer na haar eie mening 'n land op 'n ander kontinent, maar beklee eweneens ook geen openbare pos nie. Sy het wel 'n groep personeel wat die oorgewig sousvliegtuigpassasier, Phumzile, met haar 20+ lyfwagte wat haar moet keer om nie by die McDonald's in te gaan nie, trots sou maak.

Heel onder is 'n lys van die persoon se 22 personeellede. Twee-en-twintig! Bid jou aan - tot 'n persoon wat $50,000 per jaar betaal word om skedules en reise te organiseer. Menige Afrika-diktator sou trots wees as sy vrou so 'n formidabele lys mense gehad het wat na haar omsien. Marie-Antoinette en koning Lodewyk se lewensstyl kom by mens op.

Miskien is beide die koninklike en Afrika-metafore nie so vergesog nie. Die lys hieronder is Michele Obama se personeel, die vrou van daardie ander derdewêreldland, Amerika, se halfbloedprins, prins Barack die Eerste.

Mens kan die koninklikes uit Afrika haal, maar nie Afrika uit die koninklikes nie, smaak dit my.

1. $172,2000—Sher, Susan (Chief of Staff)

2. $140,000—Frye, Jocelyn C. (Director of Policy and Projects)

3. $113,000—Rogers, Desiree G. (Special Assistant)

4. $102,000—Johnston, Camille Y. (Director of Communications)

5. Winter, Melissa E. (Deputy Chief of Staff)

6. $90,000—Medina, David S. (Deputy Chief of Staff)

7. $84,000—Lelyveld, Catherine M. (Director and Press Secretary)

8. $75,000—Starkey, Frances M. (Director of Scheduling and Advance)

9. $70,000—Sanders, Trooper (Deputy Director of Policy and Projects)

10. $65,000—Burnough, Erinn J. (Deputy Director and Deputy Social Secretary)

11. Reinstein, Joseph B. (Deputy Director and Deputy Social Secretary)

12. $62,000—Goodman, Jennifer R. (Deputy Director of Scheduling and Events Coordinator)

13. $60,000—Fitts, Alan O. (Deputy Director of Advance and Trip Director)

14. Lewis, Dana M. (Special Assistant and Personal Aide)

15. $52,500—Mustaphi, Semonti M. (Deputy Press Secretary)

16. $50,000—Jarvis, Kristen E. (Special Assistant for Scheduling and Traveling Aide)

17. $45,000—Lechtenberg, Tyler A. (Associate Director of Correspondence)

18. Tubman, Samantha (Deputy Associate Director,Social office)

19. $40,000—Boswell, Joseph J. (Executive Assistant to the Chief of Staff)

20. $36,000—Armbruster, Sally M. (Staff Assistant to the Social Secretary)

21. Bookey, Natalie (Staff Assistant)

22. Jackson, Deilia A. (Deputy Associate Director of Correspondence)

Waarom bestaan die SANW nog?

Die DA se skaduminister van verdediging maak geldige punte oor die wanfunksionele aard van Suid-Afrika se weermag. Wat eens die mees formidabele militêre masjien in Afrika was, is vandag 'n MIV-deurtrekte groep narre wat almal saam sou sukkel om 'n enkele kompanjie Amerikaanse soldate te verslaan, laat staan nog die Zimbabwiese weermag.

Ek hoef ook nie uit te wy oor die oorsake hiervan nie – transformasie, swak dissipline onder voormalige MK-lede ensovoorts.

Ek bevraagteken wel waarom die land in die eerste plek 'n weermag het. Is een van 'n weermag se belangrikste funksies nie juis om die land teen buitelandse invallers te beskerm nie? Die Franse het byvoorbeeld die Maginot-lyn gebou, 'n reeks vestings en loopgrawe naby die noordoostelike grens van Frankryk, om hulle grondgebied teen die Duitse invallers te beskerm. (Die bouers van dié lyn het egter nie voorsien hoe ingrypend Blitzkrieg-taktieke die reëls van die spel sou verander nie.)

Met bostaande in gedagte is Suid-Afrika se SANW se bestaan vir my raaiselagtig. Waarom het Suid-Afrika byvoorbeeld Gripen-vegvliegtuie of duikbote? Watter Afrikaland of ander vyand gaan Suid-Afrika vanuit die lug bedreig? Watter vyandige vaartuig gaan deur 'n duikboot afgeweer word – 'n vlot vol onwettige immigrante, moontlik?

Die probleem is egter veel groter en dieper as die afwesigheid van 'n huidige lugbedreiging. As Suid-Afrika se weermag ten doel het om die land se grondgebied teen invallers te beskerm, het hy die oorlog lankal reeds verloor. Een kwart van Zimbabwe se bevolking het die land reeds binnegeval, tesame met beduidende getalle Mosambiekers en invallers vanuit ander lande.

Daar is reeds 10-15 miljoen vreemdes wat die land se grondgebied binnegeval het, sonder dat die SANW 'n vinger verroer het om die invallers te stuit. Nie net het die SANW geensins die kapasiteit om hulle te stuit nie, maar die ANC-bewind het ook inderdaad duidelik gemaak dat Suid-Afrika se grense vir alle praktiese doeleindes nie meer bestaan nie. Visumvereistes vir Zimbabwiërs is afgeskaf. Geen realistiese pogings word aangewend om Zimbabwiërs, Mosambiekers of enige ander inwoners van die res van Afrika te repatrieer nie, buiten 'n paar honderd wat dan en wan per trein na Beitbrug vervoer word, net om dieselfde dag weer terug te keer.

Watter doel dien 'n weermag dus as die land se territoriale integriteit 'n grap is, as daar geen grense meer bestaan nie? Is dit bloot om 'n orkes te verskaf by die opening van die parlement? Wie of wat presies moet die weermag afweer? Wie gaan die Gripens bombardeer of watter vliegtuie gaan hulle afskiet, siende dat die invallers reeds die land binnegeval het, en die oorlog dus alreeds oorweldigend beslis is ten gunste van die invallers?

Kan dit wees om die land binnelands te beveilig, as't ware 'n soort laaste loopgraaf-oefening, waar die weermag die land se inwoners in klein deeltjies van die grondgebied probeer verdedig teen die invallers? Weer eens is die antwoord nee. 'n Laegraadse burgeroorlog soos vergstalt in plaasmoorde, veral in landelike gebiede waar die weermag hom die meeste tuis sou voel, woed onverpoosd voort.

Waarom bestaan die SANW nog enigsins, dus, buiten as 'n werkgewer vir die ANC bewind se kaders?